De kapel van het Heilig Sacrament en van de Zoete Naam Jezus en het Heilig Kruisaltaar

Altaaromlijsting,
Peter I Verbruggen, 1656

Titel kunstwerk:

Portiekaltaar van het Heilig Sacrament of de Zoete Naam Jezus (altaaromlijsting)

Type kunstwerk: schilderij

Kunstenaar: Peter I Verbruggen (1615-1686)

Datering: gedateerd 1656

Stijl: barok

Materiaal: Belgisch zwart marmer, Carrara

Afmetingen: 1450 x 550 cm.

Inventarisnr.:

SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info, nr. 70, Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I, 2006: p. 1743, nr. A03.

PA.029.A0004 (Donnet)

Locatie: kapel van het Heilig Sacrament en van de Zoete Naam Jezus

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 78-83:

Ofschoon in de schaduw van Rubens’ schilderij, verdienen de zware witmarmeren schroefzuilen van Peter I Verbruggen aandacht. Engelkindjes, hoewel in de meerderheid, en putti wisselen elkaar willekeurig af. Traditioneel voor een (Sacraments)altaar oogsten zij graan en druiven ter voorbereiding van de eucharistische gaven van brood en wijn, die in de vorm van een kelk en een grote hostie worden voorgesteld. Links, hier in de zin van chronologisch eerst, op het tweede niveau, zijn twee engeltjes met elkaar aan het vechten, een compositie die teruggaat op Frans du Quesnoy (Rome, ca. 1635). Op dezelfde hoogte aan de rechterzijde, te interpreteren als een chronologisch vervolg, geven twee putti elkaar – verzoenend – een zoentje, wat daarboven herhaald wordt in een warme omhelzing. Een adequatere omkadering voor de échte, liefdevolle aanwezigheid van Jezus in de Eucharistie is moeilijk voor te stellen. Staat er niet in het evangelie Wanneer je dus je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je je broeder of je zuster iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst  met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen (Mt. 5:23). En zegt Sint-Paulus (1 Kor. 11:27) niet dat wie onwaardig het Eucharistisch brood eet of de beker drinkt – zoals de vos die van de druiven wil eten – zich schuldig maakt aan het lichaam en bloed van de Heer? Het Sacrament van de pure liefde duldt niet dat je nog langer met iemand in onmin leeft. Zang en muziek met doedelzak (B5) en schalmei verbeelden de vreugde om Jezus in het Heilig Sacrament te ontmoeten.

Links bedreigt een hond een eekhoorn, terwijl hetzelfde diertje rechts ongestoord aan een vrucht kan knabbelen. Wat is daar de diepere zin van?

Op de zuilbasementen prijken de bustes van twee dominicanen. Links, dit is iconografisch rechts – op de ereplaats – wordt de devotie tot het Heilig Sacrament gepresenteerd door de buste van Thomas van Aquino, de auteur van de Sacramentshymnen. Op zijn mantel staat zijn persoonlijk attribuut, de zon als symbool van de ene waarheid. Rechts prijkt de mysticus Henricus Suso (ca. 1295 Ueberlingen of Konstanz, † Ulm 1366; nochtans pas zalig verklaard in 1831). Hij ijverde voor de Zoete-Naam-Jezusdevotie als eerherstel voor het oneerbiedig gebruik van Jezus’ naam. Volgens zijn vita had hij de naam van Jezus als monogram in zijn borst gegrift. Hier staat het ‘IHS’-monogram op Suso’s dominicanenmantel. In de bekroning van het altaar triomfeert het Kind Jezus over het kwaad.

Verdieping

Zuil A

Zuil B

Zuil C

Zuil D

6

vogel (feniks?)

engel zingt uit boek en slaat de maat

?

oogst

5

engel speelt doedelzak

engel met kelk en hostie

rust tijdens oogst

4

engel wil vos verhinderen om van de druiven te eten

putto speelt op schalmei

oogst

putti omhelzen elkaar ter verzoening

3

engel verschrikt met masker, putto valt achterover van ‘t schrikken

kruis waarop doornenkroon

eekhoorn knabbelt een vrucht

2

vechtende engelen

engel beschermt eekhoorn tegen hond

putti zoenen elkaar verzoenend

1

haan (met grote staart)

oogst

DONNET:

Portiekaltaar met vier getorste zuilen in wit marmer. Bekroning met Jezusmonogram en in de centrale nis het Jezuskind op de wereldbol, en op de zijvoluten twee engelen in aanbidding.

Aparte onderdelen van dit kunstwerk:

  • Portiekaltaar: Bekroning met Jezusmonogram en Jezuskind waarnaast twee engelen. Voor het altaar staat een antependium in verguld hout met IHS-monogram.
  •  Sculpturen links en rechts van het altaar van het Heilig Sacrament:
  • Sculptuur links: Jesus Afflicto

 Zie: SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info. Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I,  nr. 70, 2006: p. 1781, nr. C1.

  • 029.C0001 (Donnet)

Zie meer info: apart lemma

  • Sculptuur rechts: Heilig Hart

Zie: SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info. Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I,  nr. 70, 2006: p. 1782, nr. C7.

  • 029.C0007 (Donnet)

Zie meer info: apart lemma

Onderdeel van een groter geheel: /

Opdrachtgever:

Schenker:

Voorstudies:

Herkomst: /

Verdere geschiedenis:

Restauraties:

Tentoonstellingen:

  • A) Andere kunstwerken die dit kunstwerk hebben beïnvloed:
  • Dit kunstwerk is geïnspireerd door:
  • Dit kunstwerk is gekopieerd naar: /

 

  • B) De invloed van dit kunstwerk op andere kunstwerken:
  • Dit kunstwerk is in prent omgezet (door):
  • Dit kunstwerk is inspirerend voor:
  • Dit kunstwerk is gekopieerd (door):

OPGELET: indien u een andere taal gekozen hebt, zullen de titels van deze boeken en artikels helaas automatisch mee vertaald worden!

U kan zelf de bibliografie sorteren op jaartal of op auteur.

 

 

Bijbel: Mat. 5, 23-24; Mat. 5, 25-26

@Jaar

@Auteur

Referentie

1873

GÉNARD Pierre

Verzameling der graf- en gedenkschriften van de provincie Antwerpen.​​ Arrondissement Antwerpen, dl. 5, Antwerpen, 1873: p. 36, 137.

1940

JANSEN Ad.

Het altaar van den zoeten naam Jesus in de St. Pauluskerk te Antwerpen​​ in​​ Streven, 1940: p. 56-62.

1971

JANSSENS Aloïs

Sint-Pauluskerk te Antwerpen en haar kunstbezit, Antwerpen, 1971: p. 77, 80.

1977

 

Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis Brussel.​​ De beeldhouwkunst in de eeuw van Rubens in de Zuidelijke Nederlanden en het prinsbisdom Luik (catalogus),​​ Brussel 1977, cat. nr. 45: p. 79.​​ 

1981

PERSOONS Guido

Sebastiaen de Neve’s communiebank uit 1655-1657 in Sint-Pauluskerk Antwerpen, z.p., 1981: p. 21.

1994

 

Bouwtekening (noord-zuid-dwarsdoorsnede van de kerk, ca. 1994, Rutger Steenmeijer)

1995

SIRJACOBS Raymond

De iconografie van de Antwerpse Sint-Pauluskerk en buurt. [Deel I] III.​​ Peter Verbruggen de Oude: twee geknielde engelen​​ in​​ Sint-Paulus-Info, nr. 60, 1995: p. 1135-1136. [bozzetti]

2001

SIRJACOBS Raymond

Sint-Pauluskerk Antwerpen. Historische gids, 2de​​ herw. uitg., Boechout, 2001: p. 70, 204-205.

2005

HECK M.-C.

Le cas de Van Opstal et de Du Quesnoy. Le Rubénisme en Europe aux XVIIe et XVIIIe siècles, 2005: p. 108, afb. 9.

2014

MANNAERTS Rudi

Sint-Paulus.​​ De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 78-83.

 

 

0 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Translate »