De Biechtstoelen

Kunstenaar: ontworpen en uitgevoerd door Peter I Verbruggen

Datering: 1657-1659

De biechtstoelen uitgevoerd door Peter I Verbruggen worden gedateerd 1658.

Bron: SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info. Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I,  nr. 70, 2006: nr. A41-A50, p. 1748-1750.

Stijl: barok

Materiaal: eik

Afmetingen:

gemiddelde hoogte: 335,50 cm.
Biechtstoelen in de zuidbeuk: steeds 333 cm.
Biechtstoelen in de noordbeuk: steeds 338 cm.

Inventarisnr.:

SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info, nr. 70, Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I, 2006: p. 1748-1750, nr. A41-A50.

PA.029.A0042 – PA.029.A0051 (Donnet)

Locatie: zuidbeuk en noordbeuk

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 137-140:

Voor priester-kloosterlingen als de dominicanen vormt het optreden als geestelijk raadsman en/of biechtvader een belangrijk onderdeel van hun zending. ‘Vergeving van de zonden’ behoort immers tot de bevrijdende kracht van Jezus’ evangelie. Bij hun bezoek aan een van de nabije vee- en voedselmarkten profiteerden nogal wat gelovigen ervan om bij een anonieme biechtvader in deze paterskerk hun hart te luchten, zeker voor de jaarlijkse paasbiecht. Omdat de vraag naar het sacrament van de biecht fel was toegenomen, moesten niet minder dan tien biechtvaders paraat kunnen staan (lees: zitten) in evenzoveel biechtstoelen. Daarom werd in 1657–1659 een nieuwe reeks van hoogbarokke biechtstoelen in eik ontworpen en uitgevoerd door Peter I Verbruggen. Over de hele lengte van elke zijbeuk staan er vijf gevat in een doorlopende lambrisering, met naast de biechtelingen twintig levensgrote beelden. Met hun snijwerk getuigen deze kerkmeubels van levendige verhaalkunst. De innerlijke strijd van de mens tussen goed en kwaad wordt verbeeld. In een eindeloze fantasie verzinnebeelden de putti met hun attributen de gevoelens die in de ziel van de biechteling leven. Enerzijds wordt de tweestrijd die de mens constant in zichzelf moet voeren aanschouwelijk gemaakt door het gevecht tussen velerlei deugden en ondeugden. Of het nu gaat om onstuimige honden, brullende leeuwen, bekvechtende hanen, geile apen of een echte ‘zondebok’, hun kracht moet alleszins, als zinnebeeld van het kwaad, ingetoomd en getemd worden. Anderzijds staan onder meer Jezus lijdenswerktuigen voor Gods genade en de bevrijding van onze zonden door het liefdeoffer van Jezus. Verder getuigen speelse putti en dartele dieren van de herwonnen levensvreugde na de sacramentele verzoening met God: zo spreekt een (uit een rups) ontpopte vlinder over de verrijzenis tot onvoorstelbaar nieuw leven. Kinderspelen zoals kaatsballen, bellenblazen en een kat-en-muisspelletje moeten stimuleren tot hemelse deugdzaamheid, zonder daarom de pret te bederven … Een vos die van druiven snoept, duidt op een kerkganger die de communie onwaardig wil ontvangen, dit is zonder biecht.

De biechtstoelen worden telkens gevormd door vier ‘sprekende beelden’: twee engelen die het priesterhokje flankeren en telkens een mannelijke en een vrouwelijke heilige aan de buitenzijde. Bij elk van de tien stoelen tegen de lange zijbeukwanden wordt een ander thema in beeld gebracht dat met biechten te maken heeft. Samen vormen ze een geestelijk schaakspel waarbij de tegenoverliggende biechtstoel in de andere zijbeuk een gelijklopende gedachtegang ontwikkelt.

Het ‘bloedige martelaarschap’ moge dan al een fatale afloop kennen, daarom is de heldhaftigheid niet minder bij het onbloedige martelaarschap, wanneer men vervolgd wordt zonder er het leven bij in te schieten, zoals de dominicaan Ludovicus Bertrandus, die het opnam voor de Zuid-Amerikaanse indianen.

Bovendien zijn er nog familiale verbanden tussen de noord- en de zuidzijde: Petrus staat tegenover zijn broer Andreas, Johannes tegenover zijn broer Jacobus. En er is zelfs een analoog detail: het aantal van drie stenen bij Agnes de Montepulciano en even zoveel medaillons bij Margaretha da Citta di Castello (derde biechtstoel, respectievelijk zuid- en noordbeuk).

Aparte onderdelen van dit kunstwerk: inv. nummers: A41-A50
Meer over elke biechtstoel afzonderlijk:

• De biechtstoelen in de zuidbeuk, van oost naar west
  • A: De biecht als middel voor de heiligheid van het (dominicaanse) kloosterleven.
  • B: Berouw en boetvaardigheid stimuleren de biecht
  • C: De volle ontmoeting met Christus in de Eucharistie (dankzij de biecht)
  • D: De innerlijke meditatieweg als middel voor (biecht en) heiliging.
  • E: Het onbloedige martelaarschap.
• De biechtstoelen in de noordbeuk, van oost naar west
  • F: De biecht als middel voor de heiligheid van het familieleven.
  • G: Het verlangen naar een rechtvaardige dood.
  • H: De biecht leidt tot geloof en liefde.
  • I: Bedevaarten helpen zuiveren.
    • Reliëf: De beteugelde zondebok.
    • Reliëf: De getemde leeuw.
    • Reliëf: De opkijkende adelaar
  • J: Het bloedige martelaarschap als weg naar de zaligheid.
• De biechtstoel in de zuidkapel (kapel van de Zoete Naam Jezus)

Onderdeel van een groter geheel: /

Opdrachtgever:

Schenker:

Voorstudies:

Herkomst: /

Verdere geschiedenis:

Restauraties:

Tentoonstellingen:

• A) Andere kunstwerken die dit kunstwerk hebben beïnvloed:
• Dit kunstwerk is geïnspireerd door:
• Dit kunstwerk is gekopieerd naar: /

• B) De invloed van dit kunstwerk op andere kunstwerken:
• Dit kunstwerk is in prent omgezet (door):
• Dit kunstwerk is inspirerend voor:
• Dit kunstwerk is gekopieerd (door):

OPGELET: indien u een andere taal gekozen hebt, zullen de titels van deze boeken en artikels helaas automatisch mee vertaald worden!

U kan zelf de bibliografie sorteren op jaartal of op auteur.

[docxpresso file=”https://spk.kunstgeschiedenis-kerken-antwerpen.be/wp-content/uploads/SP-13-20-Biechtstoelen.odt” comments=”true” SVG=”true”]