Onze-Lieve-Vrouw van Smarten

Kunstenaar: Jan Pieter I van Baurscheit (1669-1728)

Datering: gesigneerd en gedateerd ‘J.P. van Baurscheit, inventor et fecit 1702’

Stijl: rococo (bron: Donnet)

Materiaal: carrara marmer

Afmetingen: 195 cm. (hoogte)

Inventarisnr.:

SIRJACOBS Raymond, Sint-Paulus-Info, nr. 70, Inventaris van het patrimonium van de Antwerpse Sint-Pauluskerk, dl. I, 2006: p. 1781, nr. C05.

PA.029.C0005 (Donnet)

Locatie: noorderdwarsbeuk/noordbeuk

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 129:

Met dit beeld wilde men postuum hulde brengen aan prior Abraham van Greyn, tevens prefect van de broederschap van de Heilige Rozenkrans († 1693). Het witmarmeren kunstwerk is in 1702 gedateerd en gesigneerd door Jan Pieter I van Baurscheit. Men kan zich de vraag stellen naar de keuze voor dit iconografische type. Op 15  september, dit is daags na de Kruisverheffing viert men volgens de kerkelijke kalender ‘Onze- Lieve- Vrouw van Smarten’, beter bekend onder de Latijnse benaming ‘Mater Dolorosa’ of ‘Mater Afflicta’ zoals zij bezongen wordt in het populaire lied van Goede Vrijdag,  Stabat Mater. Dit heeft geleid tot een eigen devotie en dus ook tot een eigen thematiek in de kunst. Daarom moet men zich bij dit iconografische type de Gekruisigde inbeelden, links van haar. Haar ogen blijven als het ware op Hem gericht, maar ondertussen houdt ze de vroom gevouwen handen krampachtig zijwaarts en smekend ten hemel.

Maria is tot in het binnenste van haar moederhart gekweld door ondraaglijke smart. Ondanks haar ellende houdt zij zich hier waardig rechtop. De geste van haar verkrampt gevouwen handen is het enige bewogen gebaar dat de contouren van haar lichaam overschrijdt, maar het wordt reeds afgezwakt door de neerhangende mantel aan de arm. Anderzijds zorgt die mantel voor sierlijk plooienspel en schaduwwerking rond Maria. De beide engeltjes op het voetstuk houden een lijdenswerktuig in de hand en geven aan dat niemand ongevoelig kan blijven bij zulk diep leed. Ofschoon ze als elkaars pendant qua houding haast gelijk zijn met gebogen hoofd (en speels een been naar voren), vertolken ze hun gevoelens van medelijden subtiel op eigen wijze. De linker, met de doornenkroon, droogt zijn tranen met een zakdoek, de rechter met een gesel van touwen, houdt de hand voor een oog.

DONNET:

Epitaaf pater Abraham van den Greyn, oud-prior van de Dominicanen en voormalig prefect van de aartsbroederschap van de Rozenkrans, die in 1693 overleed. Bij de “Mater Afflicta” bevinden zich ook nog twee wenende putti.

Inscriptie: ‘AFFLICTAE MATRI/ ET/ PIAEMEMORIAE R.P. ABRAHAMI VAN GREYN QUEM HIC CONVENTUS PRIOREM,/ ET SODALITIUM SACRATISSIMI ROSARII/ PRAEFECTUM HABUIT DIGNISSIMUM/ OBIIT XXIa OCTOB. A°. M.DCXCIII./ AMICI EIUSDEM SODALITII/ ZELOSI MAGISTRI/ P.P. C.C/ 1702’

‘I.P. VAN/ BAURSCHEIT’

Aparte onderdelen van dit kunstwerk: /

Onderdeel van een groter geheel: /

Opdrachtgever:

Schenker:

Voorstudies:

Herkomst: /

Verdere geschiedenis:

Restauraties:

Tentoonstellingen:

• A) Andere kunstwerken die dit kunstwerk hebben beïnvloed:
• Dit kunstwerk is geïnspireerd door:
• Dit kunstwerk is gekopieerd naar: /

• B) De invloed van dit kunstwerk op andere kunstwerken:
• Dit kunstwerk is in prent omgezet (door):
• Dit kunstwerk is inspirerend voor:
• Dit kunstwerk is gekopieerd (door):

OPGELET: indien u een andere taal gekozen hebt, zullen de titels van deze boeken en artikels helaas automatisch mee vertaald worden!

GÉNARD Pierre, Verzameling der graf- en gedenkschriften van de provincie Antwerpen. Arrondissement Antwerpen, dl. 5, Antwerpen, 1873: p. 102.

JANSSENS Aloïs, Sint-Pauluskerk te Antwerpen en haar kunstbezit, Antwerpen, 1971: p. 92.

SIRJACOBS Raymond, Sint-Pauluskerk Antwerpen. Historische gids, 2^de herw. uitg., Boechout, 2001: p. 119, 199-200.

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 129.