De Doornenkroning

Kunstenaar:

• JANSSENS 1971 en MANNAERTS 2014: vervaardigd door Artus De Bruyn.

• BALaT KIK-IRPA en SIRJACOBS 2001: vervaardigd door Antoon De Bruyne.

Datering: tussen 1615 en 1620; zie datering van de gehele Rozenkransreeks

Stijl: barok

Materiaal: olieverf op paneel

Afmetingen: 224 x 166 cm. (bron: inventaris Sint-Paulus)

216 x 160 cm. (bron: BALaT KIK-IRPA)

Inventarisnr.:

SIRJACOBS, Inventaris, dl. I, Sint-Paulus-Info, nr. 70, 2006: p. 1805, nr. E8.

DONNET: PA.029.E0008

Locatie: noordbeuk die opgevat wordt als Mariakapel

MANNAERTS 2014: p. 113:

In het paleis van de landvoogd Pilatus wordt Jezus wreedaardig bespot als ‘koning van de Joden’ (Mt. 27:27–31; Mc. 15:16–20; Joh. 19:2–3).

Christus, uitgeput van de striemende geseling, krijgt een kroon van doorntakken diep op het hoofd geduwd, zo diep dat uit de wonden overvloedig bloed vloeit. Bovendien wordt hem de rietstok waarmee de soldaten ‘Hem op het hoofd slaan’ (Mc. 15:19), hier als een (gebroken) scepter in de rechterhand gestopt. Het derde attribuut van de bespotting, de purperen mantel (Mc. 15:17), is nauwelijks te zien, maar hangt, fel bebloed, van de zitbank af.

De uitstekende tong van de twee beulsknechten met groteske tronie verbeeldt Bij­beltrouw hoe ze Jezus bespuwen (Mt. 27:30; Mc. 15:19). De halfnaakte beul op de voorgrond, geknield om Hem hulde te brengen (Mt. 27:29c; Mc. 15:19), maakt vóór de ogen van Jezus een obsceen gebaar terwijl hij in de rechterhand een rode lap houdt, waarschijnlijk bedoeld om er Jezus mee ‘in het gezicht te slaan’ (Joh. 19:3).

De compositie en de houding van de figuren, vooral Christus in profiel en de spot­tende geknielde beul, gaan terug op Albrecht Dürers passieprent van ca. 1510. Hoe­zeer ook de figuren met hun forse musculatuur voor ruimtelijk volume zorgen, de compacte schikking van de personages op het voorplan blijft vlak. Typisch ook voor De Bruyn zijn de spleetvormige ogen.

DONNET:

Achtste schilderij in de reeks van de Vijftien Mysteries van de Rozenkrans, het derde der Droeve Mysteries: De Doornenkroning van Jezus. Christus wordt bespot en met doornen gekroond. De scène speelt zich af in een duistere kelder die verlicht wordt door een vuurpot en een lantaarn. Vier figuren, waaronder een hogepriester, een officier en een soldaat kijken lachend toe. De joodse priester met het rode gewaad, heeft een hoofdbedekking waarop een woord staat in pseudo-Hebreeuwse lettertekens die de suggestie wekken van de godsnaam. Twee beulsknechten met groteske tronies steken hun tong naar Jezus uit. Een scherprechter duwt met een knuppel de doornenkroon diep op Jezus’ hoofd, die in de rechterhand een gebroken scepter vasthoudt, de rietstok waarmee de soldaten hem eerder op het hoofd sloegen. De doornen zitten zo diep dat uit de wonden overvloedig bloed vloeit. Het derde attribuut van de bespotting, de purperen mantel, is nauwelijks te zien, maar hangt, fel bebloed, van de zitbank af. De geknielde beul op de linker voorgrond maakt een obsceen gebaar met duim van de linker vuist in het gelaat van Christus, in de rechterhand houdt hij een rode lap, klaar om er mee te slaan.

JANSSENS 1971:

De zeven personages rond Christus verzinnebeelden waarschijnlijk de hoofdzonden.

DONNET:

Eenvoudig zwart geschilderd kader met vergulde binnenrand.

Aparte onderdelen van dit kunstwerk: /

Onderdeel van een groter geheel: Rozenkransreeks

Opdrachtgever:

Schenker:

ROOSES 1906; JANSSENS 1971; BALaT KIK-IRPA:

Volgens de lijst in het archief van de Sint-Pauluskerk (overgenomen door ROOSES, 1906: p. 10-11): Adam Verjuijs, 96 gulden.

Voorstudies:

Herkomst: /

Verdere geschiedenis:

Restauraties:

Tentoonstellingen:

A) Andere kunstwerken die dit kunstwerk hebben beïnvloed:

• Dit kunstwerk is geïnspireerd door:

VLIEGHE Hans, Artus of Antoni De Bruyn? in Jaarboek KMSKA, 1969: p. 177-178:

De compositie en de houding van de figuren, vooral Christus in profiel en de spottende geknielde beul, gaan terug op: Albrecht Dürer, Bespotting van Christus, opgenomen in de reeks De kleine Passie, ca. 1508-1509, houtsnede, 12,7 x 9,7 cm. Het originele houtblok bevindt zich in het British Museum.

Zie: http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=1335520&partId=1&searchText=d%25u00fcrer+mocking&page=1

MANNAERTS 2014: p. 113:

De compositie en de houding van de figuren, vooral Christus in profiel en de spot­tende geknielde beul, gaan terug op Albrecht Dürers passieprent van ca. 1510.

• Dit kunstwerk is gekopieerd naar: / 

B) De invloed van dit kunstwerk op andere kunstwerken:

• Dit kunstwerk is in prent omgezet (door):
• Dit kunstwerk is inspirerend voor:
• Dit kunstwerk is gekopieerd (door):

OPGELET: indien u een andere taal gekozen hebt, zullen de titels van deze boeken en artikels helaas automatisch mee vertaald worden!
U kan zelf de bibliografie sorteren op jaartal of op auteur.

[docxpresso file=”https://spk.kunstgeschiedenis-kerken-antwerpen.be/wp-content/uploads/SP-12-80-Doornenkroning.odt” comments=”true” SVG=”true”]