De Verrijzenis

Kunstenaar: Aernout Vinckenborgh (1585-1620)

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 119:

Samen met het vijftiende (en twaalfde?) schilderij is dit het enige nog met zekerheid bekende werk van Vinckenborgh (* Alkmaar ca. 1590).

 

BALaT-KIK-IRPA:

De Genadestoel uit de Onze-Lieve-Vrouwe kerk van Aarschot, wordt hem ook toegeschreven (bron: http://balat.kikirpa.be/object/3924)

Datering: tussen 1615 en 1620; zie datering van de gehele Rozenkransreeks

SIRJACOBS 2001 en MANNAERTS 2014:

Zijn sterfdatum (Antwerpen, 1620) vormt de terminus ante quem voor deze drie werken en misschien ook wel voor de hele reeks. Zijn ouders zijn in de predikherenkerk begraven.

 

Stijl: barok

Materiaal: olieverf op paneel

Afmetingen: 223 x 166 cm. (bron: inventaris Sint-Paulus).

216 x 154 cm. (bron: BALaT KIK-IRPA)

223 x 166 cm. (bron: RKD)

Inventarisnr.:

SIRJACOBS, Inventaris, dl. I, Sint-Paulus-Info, nr. 70, 2006: p. 1806, nr. E11.

DONNET: PA.029.E011

Locatie: noordbeuk die opgevat wordt als Mariakapel

JANSSENS 1971:

Palmtak en kruisbanier zijn een teken van Christus’ overwinning op de dood.

SIRJACOBS 2001:

De klimop is symbool voor het eeuwig leven, de groeikracht in de hoogte wijst op Jezus’ goddelijke macht, de gehechtheid aan de steen waarop hij groeit, wijst op Christus’ trouw.

SIRJACOBS 2001 en RKD:

Vinckenborgh heeft zijn Christusfiguur ontleend aan ‘De Verrijzenis van Christus’ door Rubens, in de kathedraal van Antwerpen (tijdens de periode 1616-1620 werkte de schilder in het atelier van Rubens).

MANNAERTS 2014: p. 119:

Zegevierend staat Christus, met blozende wangen, op de derde dag op uit zijn rotsgraf, met als tekenen van de overwinning een rode standaard en een palmtak. Een gouden stralenkrans komt als een opgaande zon van achter Zijn hoofd. De witte lendendoek en zwachtel versterken de glans van Zijn verheerlijkt lichaam. Opvallend hoe de Verrezene de toeschouwer recht in de ogen kijkt!

Soldaten die bij Jezus’ graf de wacht houden om te verhinderen dat Jezus’ leerlingen zijn lijk zouden stelen om een verrijzenis te insinueren, zoeken verschrikt bescherming. Van ontzetting duikt er één weg; een ander tracht zich met de rechterarm van het hevige licht af te schermen. Een derde zoekt heil achter zijn glimmend schild. De vierde, geharnast, houdt zich gedeisd tegen de grond. De beschrijving ‘het leven scheen uit hen geweken’ (Mt. 28:4b) is herkenbaar in de verstarde blik van de eerste en in de bewegingloze houding van de derde soldaat. Enkel de vijfde die zich, bij wijze van con­trast, niet van zijn taak kwijt, blijft er, in de rechterbenedenhoek, ongestoord bij slapen. Door zijn zittende houding op de voorgrond is hij een uitstekende repoussoirfiguur om de diepte van de compositie te doen uitkomen. Merkwaardig genoeg dragen de soldaten geen schoeisel. Merk de vuile voetzolen van de twee soldaten op de voorgrond.

De lichtinval is hier niet symbolisch vanuit Jezus’ verheerlijkt lichaam, maar frontaal, zij het iets meer van rechts. Aldus valt Jezus’ schaduw, van aan Zijn voeten op de recht­hoekige grafsteen, tot op de rots achter Hem. Typerend voor Vinckenborgh zijn de vereenvoudigde lichaamsvormen en de wat onhandige bewegingen.

DONNET:

Elfde schilderij in de reeks van de Vijftien Mysteries van de Rozenkrans, het eerste der Glorierijke Mysteries: De Verrijzenis van Christus. Christus staat op uit het graf. Alleen de gapende wonden van de nagels en de lanssteek zijn nog zichtbaar. Zijn wangen blozen. Hij draagt een witte lendendoek. De lijkwade glijdt hem van de schouders. In de linkerhand houdt hij de kruisstandaard, de staf van de overwinning vast, met rode wimpel. In de rechterhand een palmtak. Hij wordt omstraald door een gouden krans van licht en kijkt ons recht in de ogen. In een wolk hangen 5 engelenhoofdjes. Eén wachter, in een wit kleed en een helm met witte pluimen, slaapt en vier anderen deinzen verblind en verschrikt terug: één ervan (met een helm met rode pluimen) houdt zijn schild voor het aangezicht, een andere duikt weg en nog een andere tracht zich met de rechterarm van het hevige licht af te schermen – hij houdt een kromzwaard in de rechterhand, de vierde, geharnast, houdt zich gedeisd tegen de grond. De twee soldaten op de voorgrond hebben vuile voetzolen, geen van de soldaten dragen schoeisel. Voor Christus’ voeten, tegen het graf, klimt een altijd groen blijvende klimop. De witte en de rode pluimen van de twee soldaten echoën de rode banier en de witte lijkwade bij Christus. De zittende, slapende figuur op de voorgrond doet de diepte van de compositie uitkomen. De lichtinval komt niet uit Jezus’ lichaam, maar frontaal, zij het iets meer naar rechts. Zo valt zijn schaduw, van aan zijn voeten op de rechthoekige grafsteen, tot op de rots achter hem.

Eenvoudig zwart geschilderd kader met vergulde binnenrand.

Aparte onderdelen van dit kunstwerk: /

Onderdeel van een groter geheel: Rozenkransreeks

Opdrachtgever:

MANNAERTS Rudi, Sint-Paulus. De Antwerpse dominicanenkerk, Antwerpen, 2014: p. 119:

chenker is de dominicaan Johannes Boucquet, prior in 1613–1617, mogelijk de op­drachtgever van de hele reeks.

Schenker:

ROOSES 1906:

Volgens de lijst in het archief van de Sint-Pauluskerk (overgenomen door ROOSES, 1906: p. 10-11): P. Mag. Bouchet, 66 gulden.

JANSSENS 1971, SIRJACOBS 2001:

Geschonken door Pater Magister Johannes Bocquetius, dominicaan en prior van Sint-Paulus, mogelijk de opdrachtgever van de hele reeks, in 1620, het sterfjaar van Vinckenborgh.

JANSSENS 1971:

Kostprijs 66 gulden.

MANNAERTS 2014: p. 119:

Schenker is de dominicaan Johannes Boucquet, prior in 1613–1617, mogelijk de op­drachtgever van de hele reeks.

Voorstudies:

Herkomst: /

Verdere geschiedenis:

Restauraties:

Tentoonstellingen:

A) Andere kunstwerken die dit kunstwerk hebben beïnvloed:

• Dit kunstwerk is geïnspireerd door:
• Dit kunstwerk is gekopieerd naar: / 

B) De invloed van dit kunstwerk op andere kunstwerken:

• Dit kunstwerk is in prent omgezet (door):
• Dit kunstwerk is inspirerend voor:
• Dit kunstwerk is gekopieerd (door):

OPGELET: indien u een andere taal gekozen hebt, zullen de titels van deze boeken en artikels helaas automatisch mee vertaald worden!
U kan zelf de bibliografie sorteren op jaartal of op auteur.

[docxpresso file=”https://spk.kunstgeschiedenis-kerken-antwerpen.be/wp-content/uploads/SP-12-110-Verrijzenis.odt” comments=”true” SVG=”true”]